والیبال

تاریخچه والیبال

والیبال (به انگلیسی: Volleyball) یک ورزش تیمی و ششمین ورزش محبوب و گسترده‌ترین ورزش در بیشتر کشورهای جهان است که در آن بازیکنان در دو تیم شش نفره، در دو سوی توری قرار می‌گیرند و تلاش می‌کنند تا طبق قوانین بازی، توپ را از روی تور در زمین تیم مقابل فرود آورند. طول زمین والیبال ۱۸ متر و عرض آن ۹ است. هرتیم حداقل باید ۳ ست (یا دست) از ۵ پنج ست بازی را ببرد، تا بتواند پیروز مسابقه شود.

والیبال در سال ۱۸۹۵ در کشور آمریکا و توسط ویلیام مورگان ابداع شد. سپس به‌سرعت فراگیر شد؛ به‌طوری‌که در بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۶۰ برای نخستین‌بار در برنامه بازی‌های المپیک قرار گرفت و امروزه تقریباً در تمام دنیا بازی می‌شود. این رشته تقریباً برای تمام گروه‌های سنی مناسب است و وسایل بازی شامل توپ و تور است. امروزه، بیش از ۸۰۰ میلیون بازیکن والیبال در سراسر جهان وجود دارند، که ۴۶ میلیون نفر از آن‌ها از ایالات متحده آمریکا هستند. بر اساس اطلاعات کمیته المپیک، والیبال بالاتر از فوتبال، تنیس و دیگر ورزش‌ها محبوب‌ترین ورزش بازی‌های المپیک است. والیبال قهرمانی جهان قدیمی‌ترین و مهم‌ترین رویداد والیبال پس از بازی‌های المپیک است که هر چهار سال یک‌بار با شرکت تیم‌های ملی والیبال مردان و زنان برتر دنیا در یکی از کشورهای جهان برگزار می‌شود. علاوه بر این، جام جهانی، لیگ جهانی و جام بزرگ قهرمانان جهان به‌ترتیب معتبرترین تورنمنت‌های والیبال در جهان هستند. لیگ‌های متعددی از جمله لیگ سری آ و پرو آ در کشورهای مختلف به‌وجود آمده‌اند که جزو مسابقات داخلی آن کشور محسوب می‌شوند.

بازی والیبال، در اصل به نام مینتونت، در سال ۱۸۹۵ (میلادی) توسط ویلیام مورگان پس از گذشت چهار سال از اختراع بسکتبال، ابداع شد. مورگان فارغ‌التحصیل کالج اسپرینگفیلد ماساچوست، والیبال را با ترکیبی از بسکتبال، بیس بال، تنیس و هندبال طراحی کرد. اولین تور والیبال، که قرض گرفته‌شده از ورزش تنیس بود، فقط کمتر از ۱ متر (۳ فوت) ارتفاع داشت. در ۷ ژوئیه ۱۸۹۶ (میلادی)، اولین بازی رقابتی والیبال انجام شد.کارگران انجمن مسیحیان مردان جوان (YMCA)، بازی را از هولیوک، ماساچوست به مدارس میسیونری آمریکا در آسیا بردند. والیبال به سرعت در آسیا به ورزش بسیار محبوب تبدیل شد و به‌عنوان ورزشی از بازی‌های شرقی در اوایل سال ۱۹۱۳ (میلادی) تبدیل شد. والیبال هم‌چنین در روسیه نیز محبوب شد. هنگامی که رقابت‌های بین‌المللی به‌طور منظم در سال ۱۹۵۰ (میلادی) آغاز شد، روسیه تیم برجسته‌ای از این رقابت‌ها بود. در طول جنگ جهانی اول، نیروهای ایالات متحده، والیبال را به اروپا معرفی کردند.

ویلیام مورگان

در سال ۱۹۱۶، انجمن مسیحیان مردان جوان که دانش‌آموزان کالج اسپرینگفیلد ماساچوست بودند، موفق به القای انجمن ورزشی قدرتمندی در دانشگاه شدند که به انتشار قوانین و مجموعه‌ای از مقالات مرتبط با والیبال می‌پرداخت، و کمک قابل توجهی به رشد سریع والیبال در میان دانشجویان جوان دانشگاه می‌کرد. در سال ۱۹۱۸، تعداد بازیکنان هر تیم از نه نفر به شش نفر محدود شد، و هم‌چنین در سال ۱۹۲۲، تعداد مجاز برای بازی با توپ در طرف به حداکثر سه عدد تغییر کرد.در طول سال‌های بعد مشخص شد که قوانین استاندارد برای مسابقات بازی مورد نیاز است، و در نتیجه در سال ۱۹۲۸ (میلادی) سازمان انجمن والیبال ایالات متحده (USVBA) تشکیل شد. تا اوایل ۱۹۳۰ (میلادی)، والیبال بیشتر یک بازی برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح و سرگرمی بود، و فقط چند فعالیت در محدودهٔ رقابت‌های بین‌المللی وجود دارد. هم‌چنین قوانین مختلفی از این بازی در قسمت‌های مختلف جهان وجود داشت. با این حال، بسیاری از کشورها در مسابقات قهرمانی ملی به رقابت با یکدیگر می‌پرداختند (به‌عنوان مثال در شرق اروپا که بازی به سطح استاندارد قابل توجهی رسیده بود).

دو سال بعد از ایجاد سازمان انجمن والیبال که بعدها به والیبال آمریکا تغییر نام کرد، اولین بازی والیبال ساحلی دو نفره در جهان برگزار شد؛ که باعث به وجود آمدن انجمن والیبال ساحلی در سال ۱۹۶۵ (میلادی) در کالیفرنیا شد. قبل از آن، در سال ۱۹۴۷ (میلادی) فدراسیون بین‌المللی والیبال یا به اختصار اف‌آی‌وی‌بی (FIVB) تأسیس شد. بازیکنان حرفه‌ای نیز تحت نظارت والیبال حرفه‌ای آمریکا (AVP) در سال ۱۹۸۳ (میلادی) درآمدند. در طول بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۸۴، ورزشکاران مرد و زن آمریکایی مدال طلا و نقره مسابقات والیبال داخل سالنی را کسب کردند. سپس در سال ۱۹۹۶ (میلادی)، والیبال ساحلی دو نفره رسماً وارد بازی‌های المپیک شد.

والیبال در ایران (قبل ازپیروزی انقلاب اسلامی)

در ابتدای تأسیس فدراسیون‌های ورزشی والیبال و بسکتبال دارای فدراسیون مشترک شدند و تا سال ۱۳۳۶ به همین نحو ادامه داشت. در آن سال‌ها مسابقاتی تحت عنوان قهرمانی باشگاه‌ها، دسته‌جات آزاد، انتخابی، قهرمانی مدارس و دانشکده‌های هر شهرستان و نهایتاً قهرمانی کشور انجام می‌گرفت. اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم، ارتباط ورزشی کشور ما به ویژه تیم‌های والیبال را با سربازان این نیروها به همراه داشت و راهی برای آشنا شدن با والیبال خارج از کشور بود. در آن زمان یک مسابقه دوستانه بین یک تیم از کشورمان با ارتشروسیه در انزلی انجام شد که این بازی به نفع تیم ملی ایران خاتمه یافت.

ترجمه کتاب قوانین والیبال در سال ۱۳۳۳ توسط سید ضیاالدین شادمان، رئیس فدراسیون والیبال و بسکتبال و تهیه و تنظیم آن توسط کاظم رهبری، رئیس تربیت بدنی آموزشگاه‌های ایران که از داوران ممتاز والیبال در ایران بود. اقدامات رو به جلوای بود که شکل منظمی را در برگزاری مسابقات والیبال آن زمان فراهم نمود. در پایان سال ۱۳۳۶، والیبال دارای فدراسیون مستقل شد و امیرعباس امین به عنوان اولین رئیس فدراسیون والیبال کار خود را آغاز کرد. در همین دوران بحث عضویت ایران در فدراسیون بین‌المللی والیبال جهان مطرح شد و سرانجام یک سال بعد ۱۹۵۹ میلادی این مهم به انجام رسید. در سال ۱۳۳۷ برای اولین بار تیم ملی پاکستان به تهران دعوت شد و چند مسابقه دوستانه با تیم‌های ملی و باشگاهی و ارتش ایران انجام داد. تیم ملی والیبال ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد. چندی بعد تیم ملی مردان ایران به مسابقات بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸ توکیو اعزام شد. اعضای این تیم را هشت بازیکن تشکیل می‌دادند و مربی تیم فریدون شریف‌زاده از بزرگان ورزش آن دوران بود و سابقه عضویت در تیم‌های اروپایی را هم داشت. این تیم که برای اولین بار در چنین رویداد مهمی شرکت کرده بود، توانست با افتخار مقام دوم مسابقات را کسب نموده و مدال نقره اولین دوره مسابقات والیبال بازی‌های آسیایی را برای کشورمان به ارمغان آورد. پس از این مسابقات، فعالیت‌های بین‌المللی بیشتری در ورزش والیبال ایران آغاز شد. اعزام مربیان و داوران به کلاسهای بین‌المللی، دعوت از تیم‌های خارجی و اعزام تیم‌های ملی کشورمان به تورنمنت‌ها و مسابقات رسمی بین‌المللی مانند بازی‌های آسیایی، مسابقات قهرمانی آسیا، غرب آسیا، آسیای مرکزی، قهرمانی جهان، جام جهانی، دانشجویان جهان، ارتش‌های جهان، ناشنوایان جهان، معلولین جهان و راه آهن‌های جهان و جام‌های جمهوریت ترکیه، ریاست جمهوری قزاقستان، شیخ راشد امارات بخشی از این فعالیت‌ها است. در آن سال‌ها ابراهیم نعمتی به عنوان داور بین‌المللی والیبال مطرح شد که در ادامه به عضویت کمیته داوران فدراسیون جهانی والیبال درآمد و مدرس جهانی داوری شد.

در طول دوران پس از انقلاب ایران مربیان مطرح زیادی به ایران آمدند. سردار نصرالله خان به ایران آمد و کار با بازیکنان ایران را قبل از بازی‌های ۱۹۵۸ آغاز کرد و برنامه‌ای را برای تنظیم اسپک روی تور به بازیکنان داد. مربی بعدی میلوسلاو ایم بود، تیم ملی والیبال در دهه ۷۰ میلادی نسل تازه‌ای از بازیکنان را به خود دید و او هدایت تیم ملی را با چهره‌هایی مانند حسن کرد و مسعود صالحیه به عهده گرفت و ایران در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۰ بانکوک با این مربی به عنوان پنجم رسید. تادایی کورادا بعد از میلوسلاو به ایران آمد و در بازی‌های تهران به اتفاق فاروق فخرالدینی روی نیمکت ایران نشست، اما ایران در عین میزبانی، در بین هشت تیم شرکت‌کننده چهارم شد، فکر بازی‌های تدارکاتی بیشتر را نیز کورادا در ایران جا انداخت و بعد از او پارک سونگ کره‌ای به ایران آمد و در جام پهلوی شرکت کرد.

والیبال ایران(بعد از پیرروزی انقلاب اسلامی)

در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تحت تأثیر شرایط جنگ تحمیلی علیه ایران و به علت تعویض‌های پیاپی رؤسای فدراسیون و تغییرات وسیع در کادر هیئت رئیسه، برنامه‌های والیبال شکل پایداری نداشت و بیشتر کوشش می‌شد در زمینه ورزش عمومی و همگانی برنامه‌ریزی شود؛ لذا به جای رقابت‌های باشگاهی، برنامه‌ریزی بریا برگزاری همه ساله مسابقات قهرمانی کشور انجام شد که این رقابت‌ها همچنان نیز برگزار می‌شوند. رفته رفته با پایان یافتن جنگ تحمیلی و سامان یافتن مدیریت و برنامه‌ریزی در ورزش کشور، برنامه‌ها و مسابقات والیبال نیز در سراسر کشور به لحاظ اجرا، کمیت و کیفیت شکل بهتری به خود گرفت. دوباره اعزام تیم‌ها به خارج از کشور و دعوت از تیم‌های خارجی از سر گرفته شد و والیبال پا در راه شروعی دوباره نهاد. شومان آلمانی اولین مدرس اروپایی بعد از انقلاب بود. ایوان بوگاینکوف که اسم درست او ایوان بوگاینکوفس بود تحول نوینی در والیبال ایران ایجاد نمود و نسلی از بازیکنان و مربیان را برای والیبال ایران ساخت. مسابقات والیبال بین‌المللی دهه فجر که از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۳۷۹ برگزار شد از جمله رویدادهای ارزنده در تاریخ والیبال ایران است که به پیشرفت والیبال ایران سرعت بخشید و زمینه‌ای شد برای توجه باشگاه‌ها و تیمداری در والیبال داخلی. تا جایی که لیگ‌های برتر و دسته اول باشگاه‌های کشور به شکل نوین خود یعنی آن طور که در دنیا معمول بود، پی ریزی شد و سال به سال رونق یافت و لیگ به پیشرفت تیم ملی کمک کرد. در این دوره از تیم ملی مربیان خارجی زیادی به ایران آمدند و والیبال پایه ایران رشد کرد.

جام بزرگ قهرمانان جهان 2017

ایران که برای سومین بار در این رقابت‌ها حضور یافت در اولین دیدار خود در سالن نیپون گایشی مقابل ایتالیا قرار گرفت و توانست ۳ بر ۲ حریف خود را شکست دهد. ایران در دومین گام در مقابل برزیلتیم آماده این رقابت‌ها قرار گرفت و با نتیجه ۳ بر ۰ تن به شکست داد. در مصاف بعدی ژاپن حریف ایران در گام سوم بود و این بار هم ژاپن مغلوب ایران شد. در گام آخر ایران به مصاف فرانسه رفت. این دیدار که به عنوان یکی از مهیج‌ترین مسابقات سال ۲۰۱۷ توسط فدراسیون جهانی والیبال انتخاب شد، با پیروزی ۳ بر ۲ ایران در مقابل فرانسه همراه بود و تیم ملی ایران برای اولین بار با کسب چهار برد و ۹ امتیاز مدال برنز و سکوی سومی این رقابت‌ها را به دست آورد.